Recensie
Brain health at your finger tips
Miia Kivipelto & Mai-Lis Hellénius
Uitgeverij Holm & Holm books, 2022, 220 blz.
ISBN: 978-91-987982-0-3
Al zo’n twintig jaar doen Miia Kivipelto en haar collega’s vanuit Finland onderzoek naar welke factoren verklaren waarom iemand dementie krijgt, en waarom niet. Leeftijd is natuurlijk een hele belangrijke factor en we weten ook dat erfelijkheid nauwelijks een rol speelt. Maar wat dan wel? Hun publicaties daarover halen makkelijk de internationale wetenschappelijke tijdschriften.
Plots ligt er nu een boek van haar en een collega wat in heel toegankelijk Engels uitlegt wat onderzoek nu weet naar die factoren en dan vooral naar leefstijlfactoren die we als persoon en vooral als samenleving zelf in de hand hebben, waar we iets aan kunnen veranderen. Toegankelijk en actueel, dat zijn alvast twee pluspunten voor elk boek. Maar hier zijn nog minstens twee andere pluspunten. Het boek is doorweven met bijzonder mooie fotografie en als toegift krijgen we op het einde een 60-tal pagina’s met heel lekker uitziende recepten. De keuken lonkt …
In een twaalftal korte hoofdstukken nemen de auteurs ons mee in de oogst van de wetenschap van de afgelopen twintig jaar over de vraag hoe we ons risico op dementie kunnen beïnvloeden, lees, kunnen verlagen. Dat start met een toelichting op het internationale FINGER-onderzoek, zo’n tien jaar geleden gestart in Finland en sindsdien uitgewaaid over diverse landen. Belangrijkste inzicht daaruit is voorlopig dat er geen magische eenvoudige oplossing is om dat risico te verlagen, maar dat het een combinatie van factoren is. En jawel, voor elke vinger aan ons hand is er eentje. Het gaat dan om gezonde voeding, fysieke activiteiten, cognitief uitdagende activiteiten, sociale activiteiten en tenslotte aandacht voor onze cardiovasculaire gezondheid (ons hart dus). Meteen weet je waar een deel van de inspiratie voor onze campagne 2voordeprijsvan1 vandaan komt.
Na een aantal inleidende hoofdstukken over ons geheugen en de hersenen, de ziekte van Alzheimer en het belang van leefstijl, krijgt elk van de vijf vingers aandacht. Dat begint met voeding. Elke dag eten we ontbijt, lunch en avondmaal, met tussendoor misschien nog wat snacks. Ons brein verbruikt 20% van de energie uit dit alles, dus wat we eten heeft een rechtstreeks verband op hersengezondheid. Uit het hoofdstuk over fysieke activiteit leren we dat het echt niet nodig is om een marathon te gaan lopen, maar wel om regelmatig te bewegen en al te veel zitten te vermijden. Zo kan je veroudering van het brein tegengaan.
In het hoofdstuk over cognitief uitdagende activiteiten staan de auteurs stil bij werken/pensioen, maar ook bij de mogelijkheden in de vrije tijd. In tegenstelling tot wat dikwijls gezegd wordt, gaat het dan echter niet over kruiswoordraadsels of sudoku’s. Daarna volgt een hoofdstuk over sociale activiteiten. Eenzaamheid en stress bedreigen onze hersengezondheid! Tenslotte gaat het over het al genoemde belang van een gezond hart. Medicijnen tegen hoge bloeddruk hebben wereldwijd het risico op dementie al behoorlijk omlaag gehaald, maar gezondheid van hart en bloedvaten blijft onze aandacht vragen. Daar is nog veel winst te behalen.
Nadat de ‘vijf vingers’ elk in een hoofdstuk beschreven werden, krijgen we nog informatie over andere risicofactoren die beperkte invloed hebben of nog onvoldoende onderzocht zijn, zoals hoorstoornis of covid-19. Daarna staan de auteurs stil bij het onderzoek dat nu in de startblokken staat en wat we de volgende jaren nog kunnen verwachten. Afsluiten doen ze met een woordenlijst, en zoals gezegd, een stevig pakket zeer lekker uitziende recepten. Het boodschappenlijstje ligt klaar!
Het is vreemd dat dit mooie boek lastig verkrijgbaar is via de boekhandel, zelfs niet via ISBN-nummer. Maar het lukt wel via een mail (in het Engels) aan de uitgeverij naar ingela.holm@holmbooks.se.
Jan Steyaert, PhD
wetenschappelijk medewerker
Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw
jan.steyaert@dementie.be