In oktober 2018 lanceerde Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen, in opdracht van Jo Vandeurzen, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, het eerste referentiekader voor kwaliteit van leven, wonen en zorg voor mensen met dementie. Met de financiële steun van de Vlaamse overheid en Cera wordt dit referentiekader in 2019 verder uitgerold in Vlaanderen: zes zorgvoorzieningen zijn geselecteerd als pilootproject en worden ambassadeur van persoonsgerichte zorg.

Vlaanderen gaat voor persoonsgerichte zorg voor mensen met dementie. In oktober 2018 stelde het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen, in opdracht van Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Jo Vandeurzen het referentiekader voor kwaliteit van leven, wonen en zorg voor personen met dementie voor op een symposium in het Vlaams Parlement. De zorgsector reageerde enthousiast op de persoonsgerichte en warme visie op zorg uit het referentiekader dementie. Om de vertaling naar de praktijk een duwtje in de rug te geven lanceerden de Vlaamse overheid, Cera en het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen de projectoproep ‘deMENSindezorg’1.

Twee ziekenhuizen, twee woonzorgcentra en twee thuiszorgvoorzieningen gaan in 2019 aan de slag rond de zes fundamenten van goede zorg uit het referentiekader en worden hierin begeleid door het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen. Ze zullen gecoacht worden in een gebalanceerde beeldvorming over dementie, zo gewoon mogelijk leven, autonomie en geborgenheid, afgestemde zorg, het betrekken en ondersteunen van mantelzorgers en vorming voor de medewerkers en vrijwilligers.

Jo Vandeurzen, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin: “Met de lancering van het ‘referentiekader voor kwaliteit van leven, wonen en zorg voor personen met dementie’ in oktober 2018 toonden we eens te meer dat de zorg voor personen met dementie in Vlaanderen voor ons een prioriteit is. Zes voorzieningen zullen nu ondersteund worden om dit referentiekader in de praktijk te brengen. Hierdoor komen we dichter bij de ambitie om er een handvest van te maken in opleidingen, stages, training on the job voor zij die elke dag de zorg voor personen met dementie waarmaken.”

De laureaten zijn

1. Woonzorgcentrum Heilig Hart (Sint-Niklaas)
2. Woonzorgcentrum Lindelo (Lille)
3. Algemeen Ziekenhuis Sint-Maarten (Mechelen)
4. ZNA Hoge Beuken (Antwerpen)
5. Dagverzorgingscentrum Het Portiek – De Korenbloem (Kortrijk)
6. Dienst Maatschappelijk Werk CM Limburg (Hasselt)

Enkele eerste reacties

WZC Heilig Hart in Sint-Niklaas
“In dit pilootproject willen we in de eerste plaats de mantelzorgers en familieleden meer betrekken in onze werking. Op het ogenblik dat iemand verhuist naar het woonzorgcentrum, gaat hier doorgaans een lange mantelzorgperiode aan vooraf. Onze hulp- en zorgverlening is op heden gefocust op de bewoner en zijn zorgnoden en onvoldoende op de mantelzorger. Ook willen we de breuk tussen het zelfstandig thuis wonen en de overgang naar een residentiële woonvorm minder drastisch maken. Tot slot willen we in dit project onze werking meer afstemmen op het eigen, persoonlijke en individuele ritme van de bewoner en zo een organisatorisch werkbare kleinschaligheid creëren, waar zowel de bewoner, de mantelzorgers, maar ook de medewerkers zich thuis voelen.”

WZC Lindelo in Lille
“Wij willen doorgroeien naar een huis waar bewoners met dementie ‘volledig’ centraal staan. De dag mag niet langer taakgericht ingevuld worden, maar dient maximaal afgestemd te zijn op de noden, verlangens, beleving en gevoelens van de personen met dementie die hier wonen. De woonomgeving is best zo kleinschalig mogelijk, veilig, huiselijk en knus ingericht met herkenbare attributen. Met de hulp van het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen willen we zoeken hoe we bij de daginvulling de autonomie maximaal kunnen respecteren en de zelfredzaamheid ondersteunen. Het zorgluik moet minder zichtbaar georganiseerd worden. Ook willen we dat echtgenoten, naaste familieleden en vrienden zich hier thuis voelen en échte partners in de zorg worden. We hebben de afgelopen jaren al heel wat gerealiseerd, maar willen nog een stapje verder gaan.”

AZ Sint-Maarten in Mechelen
“Met dit project wil het AZ Sint-Maarten zich verder profileren als dementievriendelijk ziekenhuis. We gaan voor persoonlijke, vraaggestuurde zorg, die afgestemd is op de patiënt en zijn mantelzorger. Hiervoor is het belangrijk om de persoonlijkheid en de domeinen die bijdragen tot iemands kwaliteit van leven te leren kennen. Dit is een unieke kans om meer kracht en breedte te ontwikkelen in de niet-medicamenteuze en persoonlijke aanpak van gedragsproblemen. We gaan op zoek naar hoe we de waardigheid van de persoon met dementie kunnen bewaken, hoe we de mantelzorgers meer kunnen ondersteunen en hoe we in een ziekenhuisomgeving zinvolle dagbesteding kunnen bieden. We starten op de psychogeriatrische afdeling ‘Het anker’, maar hopen dit in de toekomst over het hele ziekenhuis uit te dragen.”

ZNA Hoge Beuken in Antwerpen
“In dit pilootproject willen we werken aan kwaliteitsvolle zorg voor mensen met dementie. We beginnen met het uitwerken van een afdelingsspecifieke visie op dementiezorg, vormingen voor medewerkers en vrijwilligers en intervisiemomenten. Onder begeleiding van het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen willen we het kennismakingsgesprek optimaliseren, zodat we de persoon met dementie en zijn familieleden goed leren kennen. We willen de mantelzorgers erkennen in hun rol van expert en medezorgverlener en een zorgplan maken op maat van de persoon met dementie, waarin we specifieke aandacht hebben voor zijn autonomie en eigenwaarde. Tot slot willen we de dagbesteding meer aanpassen aan de noden van mensen met dementie en de inrichting van onze afdelingen onder de loep nemen.”

Het Portiek – De Korenbloem (Kortrijk)
“In februari startte het Portiek trajectbegeleiding voor personen met jongdementie, op. Het verlenen van afgestemde, persoonsgerichte zorg voor jonge personen met dementie vraagt een specifieke en gerichte aanpak. In dit project willen wij onze werking uitbouwen, gebaseerd op het referentiekader dementie. Het project wordt gedragen door het lokaal dienstencentrum, dagverzorgingscentrum, kortverblijf, maar er zijn ook linken naar het woonzorgcentrum, de mantelzorgflats, … Psychosociale ondersteuning moet gezien worden als een basiszorg, ter ondersteuning van alle betrokken partijen (gebruiker, mantelzorgers, medewerkers, vrijwilligers,… ). Gedeelde zorg tussen mantelzorgers en medewerkers krijgt een plaats binnen de werking. Betekenis- en zinvolle dagbesteding moet bij deze doelgroep anders ingevuld worden. We willen een minder strakke dagindeling die het toelaat om ten volle met de gebruikers te wonen en te leven. Hierbij is integratie en participatie in de buurt belangrijk.”

Dienst Maatschappelijk werk (DMW) van CM Limburg
“De dienst Maatschappelijk Werk van CM Limburg zet sterk in op een persoonsgerichte aanpak en langdurige begeleiding. Te vaak vertrekken we nog vanuit een reactief organisatiemodel. Daarom willen we ook onderzoeken hoe we mensen met dementie proactief kunnen benaderen zodat we nog eerder een rol kunnen opnemen voor de personen binnen deze doelgroep. Ook willen we bruggen bouwen naar andere zorgvormen omdat het, zeker voor personen met dementie, belangrijk is dat de uitbreiding met of overgang naar een andere zorgvorm zo naadloos mogelijk gebeurt. Daarom ook dat we in deze projectoproep nauw zullen samenwerken met de woonzorgcentra van Ocura. We willen samen met hen bekijken hoe we de connectie tussen enerzijds de zorg voor personen met dementie thuis en de zorg voor dementie in een (semi)residentiële setting (dagopvang, kortverblijf, assistentiewoning, zorgflat, residentiële zorg) persoonlijker en warmer kunnen maken met een centrale rol voor de zorgbehoevende en zijn/haar mantelzorger.”

Contactpersonen

Herlinde Dely, 0477 632 669 – herlinde.dely@dementie.be

Jurn Verschraegen, 0478 387 684

Contactgegevens zes pilootvoorzieningen

1. Woonzorgcentrum Heilig Hart (Sint-Niklaas) Bruno Van Dam – 03 760 03 80 – bruno.vandam@samenouder.be 
2. Woonzorgcentrum Lindelo (Lille) Kris Breugelmans – 014 88 99 11 – kris.breugelmans@lindelo.be
3. Algemeen Ziekenhuis Sint-Maarten (Mechelen)  Tinne Segers – 015891010 – Tinne.Segers@emmaus.be
4. ZNA Hoge Beuken (Antwerpen) Nore Somers – 03 830 9090 – nore.somers@zna.be
5. Dagverzorgingscentrum De Korenbloem (Kortrijk) Michèle Desmet – 056 260101 – desmet.michele@dekorenbloem.net
6. Dienst maatschappelijk werk CM Limburg (Hasselt) Sofie Vandebroek – 011 280 211 – sofie.vandebroek@cm.be

De publicatie ‘Ik, jij, samen MENS. Een referentiekader voor kwaliteit van leven, wonen en zorg voor personen met dementie’ is te koop via http://winkel.dementie.be of via de boekhandel ISBN: 9789462671492 Kostprijs: 27.50 euro.

[1] cf. Ministerieel besluit tot toekenning van een subsidie aan de vzw Expertisecentrum Dementie Vlaanderen, voor het project “Optidem+”, datum 04.12.2018