Fundament 1: beeldvorming

De Buurtbank (Sint-Kruis, Brugge)

Villa ‘t Veldzicht is een vzw die ondersteuning biedt aan mensen met een beperking en die ijvert om verbinding te leggen met de buurt en haar bewoners door allerhande initiatieven. “Sinds 2016 werken wij ook samen met Expertisecentrum Dementie Foton voor een dementievriendelijk Sint-Kruis”, zegt Katrijn Tavernier van Villa ‘t Veldzicht. “Daarvoor zochten we een manier om ontmoetingsmomenten te creëren en op die manier mensen met elkaar te verbinden. Zo bedachten we de Buurtbank.”

Het eerste en voorlopig enige exemplaar bevindt zich in de tuin van Villa ‘t Veldzicht. De bank werd samengesteld uit gebruikte stoelen en het geheel werd wit geverfd en voorzien van een rode box, waarin een gastenboek zit. “Op de Buurtbank kan iedereen plaatsnemen om even uit te rusten of een praatje te maken. In de rode box aan de achterkant van de bank zitten getuigenissen, gedichten en verhalen van personen met dementie of een beperking. Wie op de bank plaatsneemt, kan hen op die manier ontmoeten in hun verhalen en uitspraken, maar kan ook zien via het gastenboek wie er eerder al op de bank plaatsnam.”

Op die manier worden mensen aangemoedigd om op een genuanceerde manier te kijken naar mensen met een beperking of dementie. “We willen bekomen dat mensen niet alleen de kwetsbaarheid zien van mensen met dementie of een beperking, maar dat ze ook hun kracht ontdekken. Via deze bank kan je dus mensen ontmoeten die je in het dagelijkse leven misschien niet zou tegenkomen.”

Meer info of wil je de bank zelf ook ontlenen? info@veldzichtvzw.be

‘Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat er als compensatie voor één negatieve commentaar zes positieve berichten nodig zijn’, zegt Griet Robberechts, directeur van Woonzorgnet-Dijleland in Leuven. ‘Het is dan ook jammer dat de zorg voor ouderen zo vaak negatief in beeld komt in de media, hoewel er ook zoveel goede zorg verleend wordt.’

Na een negatieve tv-reportage over woonzorgcentra in augustus 2017 riep de organisatie bewoners en familie, betrokken bij Woonzorgnet-Dijleland, op om de andere kant van de zorg te belichten. De oproep werd massaal beantwoord. Op twee weken tijd ontving de organisatie een honderdtal reacties, een vloedgolf van getuigenissen en warme woorden. ‘Stuk voor stuk zijn het aangrijpende verhalen, vaak recht uit het hart. Maar bij alle persoonlijke reacties over de zorg in onze huizen noteren we één gemeenschappelijke deler: dankbaarheid uitgaand naar de medewerkers, voor de warmte waarmee ze de bewoners omringen, erkentelijkheid voor hun deskundige zorg en hun dagelijkse inzet.’

De reacties werden gebundeld in een boekje, dat zowel intern als extern verspreid werd. De organisatie is blij dat ze zo hun medewerkers en vrijwilligers een hart onder de riem kan steken. ‘Het succes van goede zorg zit immers in de medewerkers en vrijwilligers, die telkens weer het beste van zichzelf geven,’ zegt Griet, ‘want zij zijn diegenen die telkens weer hun woonzorgcentrum, hun werkplek en hun niet aflatende engagement verdedigen wanneer de sector weer eens onder hoogspanning staat. Onze tip naar andere zorgvoorzieningen? Als je kwaliteit van leven, wonen en zorg goed is, kom er dan ook mee naar buiten! Durf de uitdaging aangaan om ervaringen van cliënten en familieleden te verzamelen en te delen. Zet alle communicatiekanalen in om dit te bereiken en ga de opportuniteiten die sociale media bieden niet uit de weg.’

Contactgegevens: info@wznd.be

In 2010 gingen thuisbegeleidingsdienst en expertisecentrum dementie Foton, de Stad Brugge, SEL Noord-West-Vlaanderen en het overlegplatform dementie Noord-West-Vlaanderen van start met het project dementievriendelijk Brugge. Dementievriendelijk Brugge heeft het doel om de levenskwaliteit van mensen met dementie en hun naasten te verbeteren. Specifiek wordt er gefocust op de negatieve beelden rond dementie en hoe deze onze omgang met mensen met dementie beïnvloeden. Samen met de brede stadsgemeenschap wordt er gewerkt aan een meer dementievriendelijke omgang zodat personen met dementie langer aan de samenleving kunnen deelnemen.

Boodschappen doen is een belangrijk onderdeel van het dagelijkse leven. Handelaars kunnen dus veel betekenen voor mensen met dementie. Daarom werden er verschillende acties ondernomen met de bedoeling om een dementievriendelijke omgang bij handelaars te stimuleren. Concreet betekent dit: klanten met dementie respectvol en begripvol benaderen, de nodige tijd geven en bereid zijn extra uitleg te verschaffen indien nodig.

Een eerste actie was het uitdragen van het symbool met de rode geknoopte zakdoek. Het logo werd gekozen door mensen met dementie zelf. Handelaars kunnen het bevestigen aan hun raam om hun solidariteit met mensen met dementie uit te drukken. De betekenis van de zakdoek is terug te vinden in een speciaal ontwikkelde flyer. In verschillende grote straten voerden vrijwilligers campagne om de sticker en de flyer te verdelen. Zij gingen van winkel tot winkel om het materiaal aan te bieden en het gesprek aan te gaan over dementie.

Foton ontwikkelde ook ‘Klant blijft Koning’, een DVD die via vier levensechte verhalen in beeld brengt hoe een dementievriendelijke bejegening er kan uitzien.  ‘Klant blijft koning’ kan ook als ondersteuning dienen voor een op maat uitgewerkt vormingsaanbod voor handelszaken.

Streven naar bewustwording en een dementievriendelijke omgang is een werk van lange adem. Voor handelaars is de sticker alvast een mooie herinnering aan hun engagement. Klantvriendelijkheid staat voorop, ook als die klant dementie heeft.

Contactgegevens: foton@familiezorg-wvl.be

“Uit een lange geschiedenis met dit onderwerp, is het project ‘Vergeten Kracht’, een wisselwerking tussen kunsten en zorg, ontstaan.” Aan het woord is Bert Vervaet, kunstenaar. “Het is er als maatschappelijk artistieke zingeving, dus eigen initiatief, verbonden aan de inzichten van Geert Roggeman, directeur van woonzorgcentrum Het Heiveld. Dit is tevens mijn werkplek als beeldend kunstenaar, in een wekelijkse open werking voor bewoners met een bijzondere nood.”

In het kunstatelier wordt individueel gewerkt naar een manier van communicatie, vanuit de context van de persoon. Die ervaring wordt doorgegeven aan geïnteresseerden met talenten gelieerd aan hun persoonlijk werk. Ook is er een band met kunstscholen. “We vertalen en leveren bewijskracht van het irrationele, concreet of virtueel. Overtreffende verwondering (schoonheidsbeleving) is hier de trigger, en geeft toegang. Die taal die hieruit ontwikkelt is een inspiratie, een antwoord en een dialoog, waarin de betekenis van de persoon wordt benadrukt. De versterking van het zelfbeeld vergroot de autonomie van de persoon en kan een positief baken zijn tijdens het dementieproces, een succeservaring. Een werktuig voor zorgverstrekkers en de persoonlijke omgeving van de bewoner. De kunsten zijn een referentie in het verloop. Op die manier openbaart zich een vergeten kracht, een inpassing in de reële wereld.”

Contactgegevens: https://vergetenkracht.wordpress.com

Enkele jaren geleden haalde woonzorgcentrum Sint-Pieter de media met hun initiatief ‘Zie ze anders’. Ouderen met en zonder dementie speelden er de hoofdrol in verschillende bekende filmfragmenten uit onder andere Titanic en The Terminator. Ook nu blijft de organisatie actief inzetten op beeldvorming over ouder worden en dementie.

‘Ouderen worden soms netjes weggestoken, omringd door professionele zorg’, vertelt Ann Cardinael, directeur. ‘Er ontstaat een vorm van “onzichtbaarheid” die de beeldvorming niet ten goede komt. Mensen zijn het niet meer gewoon ouderen, met of zonder dementie, als deel van onze samenleving te betrekken. Bij ons wonen mensen met dementie op een aparte afdeling, maar we willen hen daar niet wegstoppen. We stimuleren andere bewoners om er op bezoek te gaan en vriendschappen te onderhouden, we organiseren gezamenlijke activiteiten en “lokken” medebewoners door onze dieren een thuis te geven in de tuin van het beschermd wonen. Op die manier hopen we dat bezoekers, medebewoners en medewerkers op een normale manier kijken naar mensen met dementie. Door vooroordelen los te laten, door open te staan voor de ontmoeting en te focussen op kansen ontdekken we de mens achter de persoon met dementie. Een respectvolle benaderingswijze en terminologie, daar start het mee.’

Contactgegevens: ann.cardinael@ocmwlochristi.be.

Al vele jaren zet het lokale bestuur van Mortsel in op het thema dementie. De stad is dan ook erkend als dementievriendelijke gemeente. Onder de noemer ‘omdat dementie te belangrijk is om zomaar te vergeten’ wil men zoveel mogelijk inwoners informeren en sensibiliseren over de aandoening. Het lokale bestuur heeft dementie opgenomen in het meerjarenplan als een belangrijk thema om in de toekomst te blijven op inzetten.

De spil van de dementiewerking is de werkgroep dementie, die bestaat uit verschillende woonzorgcentra, het ziekenhuis, lokale dienstencentra, een psychiatrisch verzorgingstehuis, het regionaal expertisecentrum en het SEL, getrokken vanuit het zorgnetwerk van het lokale bestuur. De werkgroep organiseert het hele jaar door sensibiliserende activiteiten over dementie, zoals informatiemomenten, culturele activiteiten, ontspanning … Uit een van die activiteiten is een permanent contactkoor ontstaan. ‘Onze doelgroep is afhankelijk van de inhoud van de activiteit’, vertelt Liesbeth Luts van het lokale bestuur. ‘Soms zijn het mantelzorgers en andere geïnteresseerden, personen met dementie, professionele zorgverleners … Soms, zoals bij een culturele activiteit over dementie, zijn het vooral mensen bij wie de aandoening niet tot hun leefwereld behoort. Alle activiteiten staan open voor iedereen en zijn altijd gratis.’ Na een activiteit wordt er een drankje aangeboden en zijn er dementie-experten aanwezig om een gesprek mee aan te knopen.

Contactgegevens: www.mortsel.be/dementie of liesbeth.luts@mortsel.be.