Organisatieniveau

Zeven jaar na de opening van woonzorgcentrum de Weister in Aalbeke vond men het tijd om de visie grondig onder de loep te nemen. Al meer dan een jaar bouwt de organisatie, samen met de bewoners, familieleden en medewerkers, aan een nieuwe visietekst over leven, wonen en zorg.

‘We vonden het vooral belangrijk om de visie samen met alle betrokkenen op te bouwen. We zijn dan ook gestart met een aantal sessies voor familieleden, bewoners en personeelsleden waarbij we samen nadachten over waarden in de zorg. Aan de hand van enkele filmpjes waarin bewoners en familieleden verwoordden wat voor hen goede zorg is, deden we een grote waardenoefening. Die leidde tot een dertigtal waarden, op basis waarvan iedereen zijn persoonlijke top 3 kon opstellen. Vervolgens lieten we de aanwezigen in groepjes nadenken over wat die waarden voor hen betekenden. We vonden het belangrijk dat alle personeelsleden hierop aanwezig waren, zodat ze met de familieleden over waarden konden spreken’, vertelt Jan Goddaer, directeur.

Het resultaat van dit traject is een nieuwe visietekst, gedragen door zowel de bewoners, de familieleden als de medewerkers. Het woonzorgcentrum bundelde die in één slagzin: ʻSamen op weg, in vertrouwen naar waardengedreven zorg.ʼ

‘Wat we andere zorgvoorzieningen zeker zouden aanraden is om ook de bewoners mee te nemen in dit verhaal. Zo bleek dat bij hen gelijkwaardigheid hoog op de lijst stond, terwijl dat bij de medewerkers minder prioritair was. Omgekeerd hadden de zorgverleners autonomie bovenaan geplaatst, terwijl dat voor de bewoners iets minder belangrijk bleek.’

Contactgegevens: deweister@kortrijk.be.

Medewerkers van een dienst voor gezinszorg komen met heel wat doelgroepen gebruikers in aanraking. Familiehulp koos ervoor om, naast hun algemene visie en missie, een zorgvisie per doelgroep te ontwikkelen. “Voor de visietekst over zorg voor personen met dementie hadden we een uitgebreide en een kortere versie opgemaakt, maar we merkten dat die niet door iedereen gelezen werd. Daarom hebben we ervoor gekozen om een methodiek te ontwikkelen die de visietekst visueel, bondig en praktisch weergeeft”, licht Kathleen Frits, stafmedewerker zorgbeleid, toe. “We selecteerden op basis van literatuur een aantal waarden, die we cruciaal vinden in het contact met personen met dementie en hun leefomgeving. Voor elke waarde kozen we een typerende foto.

In supervisies en coachings gaan we met die beelden aan de slag: wat roept de foto bij je op? Hoe link je de betekenis aan de zorg voor personen met dementie? We merken dat werken met beelden impact heeft bij onze verzorgenden en huishoudhulpen. De beelden blijven op het netvlies gebrand. Hoe we de visie nog tot op de werkvloer krijgen? Onze referentiepersonen dementie spelen hier een cruciale rol in. Zij volgden de vorming dementiekundige basiszorg en nemen de visie op dementiezorg mee naar hun zorgteams.”

Contactgegevens: Kathleen Frits via kathleen.frits@familiehulp.be.

In woonzorgcentrum den Anker in Serskamp zijn ook familieleden thuis. Ze maken er, samen met de zorgverleners en bewoners, deel uit van het dagelijks leven. Terwijl de wasmachine draait, zitten sommigen gezellig in de zetel met de bewoners, anderen onderhouden de planten, slaan een praatje met andere familieleden, gaan wandelen … ‘Iedereen die hier binnenkomt, mag een kopje koffie nemen, net zoals thuis’, vertelt Tine, stafmedewerker.

Zorgverleners en familieleden hebben een nauwe band met elkaar. Er zijn de vele informele gesprekjes, maar ook de familieraad die per huis georganiseerd wordt. De opkomst is telkens groot. ‘We bespreken een aantal vaste thema’s en bieden veel ruimte om zorgen en genoegen of ongenoegen te delen. Ook geven wij hier soms zelf richtlijnen of grenzen aan, als we merken dat iets toch niet zo vlot verloopt.’ Het woonzorgcentrum merkt een grote onderlinge verbondenheid tussen de families, alsook een grote betrokkenheid, ook na een overlijden. Sommigen blijven komen om zich als vrijwilliger in te zetten of om het contact met de andere families te onderhouden. Ze maken deel uit van het huis. ‘Als medewerker moet je dit uiteraard ook kunnen toelaten, maar omdat dit echt tot het DNA van onze organisatie behoort, zoeken we hier ook onze weg.’

Contactgegevens: den.anker@torkenshof.be

In WZC Sint Vincentius in Meulebeke heeft men aandacht voor de omgeving van de mens. Er wordt een healing environment nagestreefd. Het doel van een healing environment is om bewoners met dementie meer op hun gemak te laten voelen in een woon/zorgomgeving, een omgeving waarin mensen zich prettig voelen en een aangename beleving ervaren.

Kenmerkend voor een healing environment is: gebruik van (ver)licht(ing), kleur(combinaties), aangename geur, materialen,  natuur, dieren,  aangename akoestiek, geluidsreductie, muziek, aangenaam klimaat, luchtvochtigheid en temperatuur, smaak en tast, uitzicht, herkenbaarheid, overzichtelijkheid (cfr oriëntatie en bewegwijzering), aandacht voor kunst en cultuur. Zowel geborgenheid en veiligheid aanbieden maar ook kansen tot ontdekking van het nieuwe, van ontmoetingen, ontspanningsmogelijkheden en beweging.

Een healing environment wil negatieve omgevingsprikkels wegnemen en die vervangen door positieve prikkels.  Hierbij is het belangrijk om te onderzoeken en te ontdekken welke prikkels een negatief of positief effect hebben.

Vanuit literatuur is gekend dat bepaalde geluiden een positieve invloed hebben op het gedrag en zo de stress bij mensen kunnen verlagen, waardoor ook de agitatie verlaagt. Anderzijds hebben (ongewenste) stoorgeluiden een negatieve impact. Ze verhogen de stress. In dit licht werkt Sint Vincentius mee aan het project Acusticare. Dit is een wetenschappelijke studie naar verbetering van de akoestiek en het inzetten van afgestemde soundscapes, opgezet door Artevelde Hogeschool en UGent. Dit project is van start sinds 1 september 2016 en heeft een looptijd van 24 maanden. Verlichting werd in 2012 uitgekozen als CURA B project.  Onder impuls van RESOC Midden West Vlaanderen en de POM West-Vlaanderen werd het woonzorgcentrum in verbinding gebracht met een West-Vlaams verlichtingsbedrijf en een kennisinstelling (VIVES). Samen werkten ze een op wetenschap gebaseerd lichtplan uit op maat van het woonzorgcentrum en diens bewoners met dementie.

Contactgegevens: Infopunt Dementie van Sint Vincentius via http://www.sint-vincentius-meulebeke.gvo.be/.

WZC Sint Anna in Bulskamp ging enkele jaren geleden een samenwerking aan met de opleiding verpleegkunde van Ic Dien. De studenten volgen hun opleiding niet op de schoolbanken, maar direct in het woonzorgcentrum. Van bij de start van hun opleiding hebben ze in de praktijklessen contact met mensen met dementie en leren ze op de werkvloer parameters nemen, de ochtendverzorging uitvoeren, met ouderen communiceren, met tilliften werken … Ook de evaluatiemomenten vinden zoveel mogelijk plaats in een echte zorgsituatie.

‘We vinden het belangrijk dat studenten zich leren inleven in de belevingswereld van de persoon met dementie’, vertelt directeur Karolien Louf. ‘Vanuit de frequente contacten leren ze al vanaf het begin hoe ze op een authentieke en belevingsgerichte wijze kunnen communiceren. Ze worden zich ook snel bewust van het effect van hun eigen gedrag op dat van de bewoner en ervaren hoe belangrijk iemands levensgeschiedenis is. Door deze samenwerking dichten we de kloof tussen wat studenten in de theorie leren en wat ze in de praktijk ervaren. Ook hopen we zo bij te dragen aan een positieve beeldvorming over dementie en de ouderenzorg.’

‘Voor iedere zorgvoorziening die innovatief, vooruitstrevend en grensverleggend wil zijn, is deze vorm van onderwijs een enorm pluspunt. Alle betrokken partijen worden geprikkeld en uitgedaagd om binnen hun kwaliteitszorg de visie en werkmethodes up-to-date te houden. Studenten leren van bij het prille begin wat de onnoemelijke waarde is van warme authentieke zorg. Daarenboven zorgt de integratie van een onderwijsinstelling voor extra expertise en een positieve en verjongende sfeer. De geëngageerde zorgvoorziening zal op het einde van de opleiding een correct en realistisch beeld hebben van de verpleegkundigen die bij hen solliciteren, aangezien die een tijdje onder hun vleugels mochten groeien en leren. Ook voor weekend- en vakantiewerk doen we vaak een beroep op hen. Nog een extra win zijn de leerkansen voor onze eigen medewerkers. In samenspraak met de school kunnen zij aansluiten bij lessen die ook voor hen interessant zijn.’

Contactgegevens: Karolien Louf via karolien.louf@gvo.be.

Het regionaal ziekenhuis van Tienen plaatst ethiek hoog op de agenda. Zo is er het ethisch comité dat zowel algemene adviezen als advies op maat geeft. Daarnaast vinden verschillende keren per jaar lunchmeetings ethiek plaats, waarbij medewerkers gedurende één uur aan de hand van casuïstiek stilstaan bij een thema. Twee keer per jaar houdt een van de ziekenhuisafdelingen een ethische ronde om ethische problemen te identificeren, te bespreken en tot een gecoördineerde aanpak te komen. De ethicus (en jurist) van het ethisch comité begeleidt het team in dit traject en werkt toekomstgericht met hen.

‘Het thema dementie zit vaak verweven in de casussen die mensen ons aanreiken of maakt deel uit van een groter thema, zoals DNR, voorafgaande zorgplanning, of autonomie van de patiënt’, vertelt Dr. Riphagen, voorzitter van het ethisch comité. ‘In de toekomst willen we vooral méér medewerkers bereiken, zodat ethische reflectie vanzelfsprekend wordt. Verplichten kunnen we het niet, maar we proberen de drempel wel te verlagen. Daarom zal het ethisch comité zichzelf vanaf nu voorstellen op de onthaaldagen voor nieuwe medewerkers en hen aanmoedigen om bij de lunchmeetings aan te sluiten. Ook zullen we onze kwaliteitsmuur, een bord waarop heel wat informatie over kwaliteitsindicatoren terug te vinden is, uitbreiden met een “ethiekpunt”. Daardoor worden ethische vragen en morele problemen maandelijks meegenomen in de bespreking van de muur en staat het dus als een vast punt op de agenda. Een tip naar andere organisaties? Probeer niet iets nieuws uit te vinden, maar koppel je idee aan bestaande initiatieven, die de organisatie zo breed mogelijk bereiken.’

Contactgegevens: het ethisch comité via ethischcomite@rztienen.be. Of surf naar https://www.rztienen.be/nl/visie-en-beleid/ethisch-beleid/ethisch-comite/

Op de Ouderen-SP van het OPZ in Geel verblijven voornamelijk mensen met dementie met bijkomende gedrags- en psychologische symptomen voor kortdurende behandeling. Van bij de opening in 2015 stond persoonsgerichte zorg hier centraal.

‘Binnen de hele organisatie hanteren wij de herstelvisie, die we visualiseren als een boom’, vertelt An Dierckx, psycholoog. ‘Hierin streven we naar een zo goed mogelijke kwaliteit van leven voor de patiënt en zijn naasten. Deze visie wordt binnen de Stuurgroep Herstel, waarin ook familieleden zetelen, verder uitgewerkt. Hier hebben we via de persoonsgerichte visie van Kitwood een eigen invulling gegeven aan deze bredere herstelvisie. Zowel het bloemmodel als het VIPS-model hebben er een plaats gekregen. De Werkgroep Visie buigt zich verder over de implementatie van deze visie op de afdeling. Zo organiseerden we onder andere themaweken waarin we telkens rond een psychologische behoefte van het bloemmodel werkten. We hebben bijvoorbeeld nagedacht over hoe we nog beter kunnen inzetten op “identiteit” en we hebben hier ook concrete acties aan gekoppeld, zoals het actief inzetten op het levensverhaal van de patiënt via een levensverhaalkaft alsook gesprekken met de familie waarin we op zoek gaan naar interesses, krachten en behoeften. Onze persoonsgerichte visie hangt uit op de gang van de eenheid, zodat het ook voor patiënten en families duidelijk is waar wij voor staan.’

Contactgegevens: Hilde Van Genechten, teamcoördinator Ouderen SP via 014/57 90 06.