Palliatieve zorg

Op deze pagina vindt u meer informatie bij de toepassing ‘Palliatieve zorg en levenseindezorg’.

  • Interessante documenten
  • Aanbevolen en aanvullende literatuur
  • Inspirerende praktijken
Zorgleidraad laatste levensdagen
De onderzoeksgroep Zorg Rond het Levenseinde van de Vrije Universiteit Brussel en Universiteit Gent werkte van 2011 tot 2015 aan het FLIECE-project om de zorg aan het levenseinde in Vlaanderen te verbeteren. Een van de doelstellingen van dit project is het evalueren en verbeteren van de kwaliteit van zorg gedurende de laatste 48 uren aan geriatrische patiënten in Vlaamse ziekenhuizen. In dit kader werd in 2013 een Engelstalig document, the Liverpool Care Pathway for the Dying Patient, vertaald en aangepast aan de Vlaamse situatie. In Vlaanderen heeft dit geleid tot een eerste Vlaamse versie van de Zorgleidraad Laatste Levensdagen. Dit document is opgesteld voor acute geriatrie. De zorgleidraad is verdeeld in drie fasen. Per fase wordt de multidisciplinaire zorg in de vorm van doelen omschreven. Het document wil zo het klinische oordeel van zorgverleners ondersteunen.
 Meer informatie? Klik hier.
PACE
Aan de Onderzoeksgroep Zorg rond het Levenseinde van de VUB en UGent werken onderzoekers en clinici samen aan een innovatief trainingsprogramma ‘PACE Steps to Success’ dat tot doel heeft woonzorgcentra te helpen bij het implementeren van palliatieve zorg in hun setting. Het programma is een aanpassing en vertaling van een Brits trainingsprogramma Six Steps to Success en maakt nu deel uit van een grootschalige Europese studie PACE, gefinancierd binnen het 7de Kaderprogramma van de Europese Commissie.Concreet omvat het programma zes stappen en bijhorende tools om palliatieve zorg stapsgewijs binnen een setting te introduceren, met behulp van een externe trainer en overheen een geheel jaar. De stappen behandelen: vroegtijdige zorgplanning, assessment en opvolging, multidisciplinair overleg, symptoommanagement, zorg voor de laatste levensdagen, en zorg na overlijden.
Meer informatie is hier te vinden.
De handreiking dementie  Klik hier.


Aanbevolen literatuur

  • Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen. (2018). Reflectienota ‘palliatieve zorg en dementie: Levenseindebeslissingen’.
    Fulltext: klik hier.
  • Piers, R., Vanlaere, L., Tack, S., Annick, V., Anne-Marie, D. L., & Vanden Berghe, P. (2016). Naar een ethisch kader. Een werkboek voor zorgverleners. Leuven: LannooCampus.
  • van der Steen, J. T., Radbruch, L., Hertogh, C. M., de Boer, M. E., Hughes, J. C., Larkin, P., . . . Firth, P. (2014). White paper defining optimal palliative care in older people with dementia: a Delphi study and recommendations from the European Association for Palliative Care. Palliative medicine, 28(3), 197-209.
    Fulltext: klik hier.
  • www.palliatief.be – www.pallialine.be – www.pallialine.nl

Aanvullende literatuur

  • Cohen, J., Smets, T., Pardon, K., Deliens, L. (2015). Palliatieve zorg meer dan stervensbegeleiding. Leuven: LannooCampus.
  • Een aantal netwerken palliatieve zorg uit Nederland bundelden hun expertise in de verdiepingsmodule ‘palliatieve zorg bij mensen met dementie’. Het document is gratis te downloaden. Klik hier.
  • Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen. (2015). Alles over het levenseinde. Wegwijs in palliatieve zorg. Leuven: Acco.
  • Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen. (2017). Palliatieve Zorg, dementie en levenseindebeslissingen. Te bekijken via deze link.
  • Hill, S. R., Mason, H., Poole, M., Vale, L., Robinson, L., & team, S. (2017). What is important at the end of life for people with dementia? The views of people with dementia and their carers. International Journal of Geriatric Psychiatry, 32(9), 1037-1045.
  • Infopagina pijn bij dementie van Zorg voor Beter (NL). Pijn blijft vaak onderbehandeld bij dementie. Zorg voor Beter bundelde heel wat informatie om pijn adequaat op te sporen bij mensen met dementie. Je kan er ook verschillende pijnschalen downloaden. Alle informatie vind je hier.
  • Intermutualistisch overleg Diensten maatschappelijk werk. (2012). Samen kiezen voor een waardig levenseinde. Brussel.
    Fulltext: klik hier.
  • Lisaerde, J., & Wils, M. (2012). Palliatieve zorg bij personen met dementie. Mechelen: Wolters Kluwer Belgium.
  • Miranda, R., Penders, Y. W., Smets, T., Deliens, L., Miccinesi, G., Vega Alonso, T., . . . Van den Block, L. (2018). Quality of primary palliative care for older people with mild and severe dementia: an international mortality follow-back study using quality indicators. Age and Ageing.
    Fulltext: klik hier.
  • van Trigt, I., Boddaert, M., van Meggelen, M., Woldberg, H., Fransen, H., Raijmakers, N., & Teunissen, S. (2018). meetinstrumenten in de palliatieve zorg Retrieved from https://iknl.nl/over-iknl/nieuws/nieuws-detail/2018/03/01/meetinstrumenten-in-de-palliatieve-zorg-een-selectie-die-aansluit-op-de-praktijk
  • Wet op de palliatieve zorg (14 juni 2002)
    Fulltext: klik hier.
  • Wet betreffende de euthanasie (2002)
    Fulltext: klik hier.
  • Wet op de patiëntenrechten (2002).
    Meer informatie vind je hier.
    De brochure ‘wet rechten van de patiënt’
    Fulltext: klik hier.

 

Verbinding maken (WZC Sint-Vincentius, Ardooie)

In woonzorgcentrum Sint-Vincentius hebben inspraak van de bewoner en contact met de familie sowieso een belangrijke plaats. In een palliatieve situatie komen net ook die aspecten sterker op de voorgrond. ‘Soms is er een verschil in visie tussen de familieleden en het team,’ vertelt Greet, referentiepersoon palliatieve zorg, ‘bijvoorbeeld over het wel of niet forceren om te eten. Hier vinden we het belangrijk de communicatie met de familie open te houden en, hoe moeilijk het ook gaat, verbinding te blijven zoeken. Probeer vanuit de bril van de andere persoon te kijken. Wat zit er achter een bepaalde reactie?’

In de laatste fase van het leven bekijkt het zorgteam samen met de familie wat zij op dat moment het meest zinvol vinden: blijven overnachten, meehelpen in de zorg, blijven eten, psychologische begeleiding … Ook hebben ze een palliatieve koffer met boeken, een schriftje om herinneringen in te noteren, muziek, massageolie … die ze op de kamer plaatsen. Na het overlijden organiseert de pastorale werkgroep altijd een gebedswake, waarbij de leefgroep een tekst voorleest over wie die persoon was en wat ze van hem geleerd hebben.

‘Een tip voor andere zorgvoorzieningen? Zorg ervoor dat je van elke bewoner met dementie weet wat zijn manier is om pijn non-verbaal te uiten. Zo kan je ook bij het levenseinde correct inschatten of iemand pijn heeft. Vaak is de familie ongerust dat hun ouder afziet. Het helpt dan als je de lichaamstaal van de bewoner kan duiden.’

Contactgegevens: Greet Driessens via greet.driessens@openkring.be.

 

Netwerk levenseinde (Zuid-Oost-Vlaanderen)

Netwerk Levenseinde vzw is de naam van het netwerk palliatieve zorg van Zuid-Oost-Vlaanderen. Hun kerntaak bestaat uit het begeleiden en ondersteunen van palliatieve patiënten en hun familie in hun thuisomgeving, het ondersteunen van professionele zorgverleners door vormingen op maat en het informeren van de bevolking over palliatieve zorg en beslissingen bij het levenseinde. Het netwerk heeft een lokaal LEIF-punt waar mensen terecht kunnen met hun vragen over voorafgaande zorgplanning, beslissingen bij het levenseinde en palliatieve zorg. Iedereen kan rechtstreeks contact opnemen voor vragen. Palliatieve thuisbegeleidingen gebeuren altijd in overleg met de huisarts.

Contactgegevens: www.netwerklevenseinde.be.

 

Palliatieve zorg en vroegtijdige zorgplanning (De Mantel vzw/LEIFpunt Roeselare)

In Roeselare bevindt zich het netwerk palliatieve zorg De Mantel vzw, dat zoals de andere netwerken instaat voor vorming en sensibilisering in de regio en voor palliatieve zorg aan huis. Om levenseindezorg beter bespreekbaar te maken koos de organisatie om in mei 2018 het LEIFpunt Roeselare op dezelfde locatie onder te brengen. ‘We krijgen meer en meer vragen van burgers – ook in het kader van dementie – over palliatieve zorg en levenseinde. We merken wel dat er nog steeds een taboe is om hierover te praten. Daarom willen we breder inzetten op het informeren van de bevolking en kiezen om de samenwerking met het LEIFpunt aan te gaan. We blijven twee aparte entiteiten met elk hun eigen invalshoek’, vertelt Dario Gaytant, coördinator van De Mantel vzw. De Mantel doet dit vanuit het perspectief kwaliteitsvolle palliatieve zorg te verlenen aan het bed van de patiënt die geconfronteerd wordt met een ongeneeslijke aandoening. LEIFpunt Roeselare werkt vanuit het oogpunt mensen voorafgaand te informeren over vroegtijdige zorgplanning. Beide werkingen zijn dus complementair met elkaar. Ook vroeger was er al samenwerking tussen de organisaties en verwezen ze regelmatig naar elkaar door.

Contactgegevens: www.demantel.netinfo@demantel.net – 051/24 83 85