Psychosociale ondersteuning

Het zorglandschap voor personen met jongdementie en hun omgeving is sterk gefragmenteerd. De Zorgcirkels Jongdementie gaan dan ook de uitdaging aan om de bestaande krachten in de regio Leuven te bundelen, expertise te delen en beter op elkaar af te stemmen. Zij bieden sinds 2016 geïntegreerde zorg, ondersteuning, begeleiding en een activiteitenaanbod op maat aan jonge mensen met dementie en hun familie. Zo ontstaat er continuïteit in de zorg tijdens het volledige ziekteproces, van zo snel mogelijk na de eerste symptomen tot de begeleiding van het persoonlijke netwerk na het overlijden. Het is een intensieve samenwerking tussen de sectoren, waarbij de zorgbegeleider de centrale figuur is.

In de Zorgcirkels kunnen mensen terecht voor ondersteuning en ontmoeting, lotgenotencontact, autonomie in verbondenheid en zelforganisatie. Het streefdoel is dat personen met jongdementie, hun omgeving en zorgprofessionals steeds meer in hun eigen kracht staan en hun krachten bundelen.

In totaal zijn er acht zorgcirkels: (1) een sterke eerstelijnszorg, (2) zorgbegeleiding, (3) het ontmoetingshuis in Leuven als laagdrempelige opstap naar hulpverlening, (4) een dagcentrum (7 dagen op 7) met mogelijkheid tot kortverblijf, (5) een woonunit in WZC De Wingerd, (6) een buddywerking, zowel één-op-één als in groep, (7) vorming en (8) ontmoeting.

Contactgegevens: www.zorgcirkelsjongdementie.be.

Omdat het NU en het moment belangrijk is voor personen met dementie

Het ’t moNUment is een initiatief van het zorgbedrijf Rivierenland en de stad Mechelen. Het kadert binnen de dementievriendelijke initiatieven van de stad. Het wil de kracht van de persoon met dementie en zijn omgeving stimuleren en het gaat er van uit  dat mensen met dementie en hun mantelzorgers de regie over de zorg best zelf zo lang mogelijk in handen houden. Maar hierbij is ondersteuning nodig!

Een belangrijk aanbod, naast het creëren van allerlei ontmoetingsmogelijkheden, zijn de laagdrempelige ‘wegwijsgesprekken’. Hierbij wordt er samen gezocht naar de gepaste formule voor de mantelzorger en de persoon met dementie. Je verhaal en vragen worden beluisterd door een deskundige in dementiezorg. Je kan tijdens het gesprek tips krijgen over hoe je met de ziekte kan omgaan en welke ondersteuningsmogelijkheden er bestaan. Maar vaak is het ook gewoon belangrijk dat je je verhaal kwijt kan. Of contact kan maken met anderen in dezelfde situatie. Ook bij een ‘niet-pluis-gevoel’, bij vragen die men heeft over dementie vooraleer er een diagnose is gesteld, kan men in ’t moNUment terecht.

Een inloophuis linken aan een dementievriendelijke gemeente geeft meer draagkracht om zaken van onderuit aan te pakken. Deze gedragenheid biedt meer mogelijkheid tot succes. Heel wat dingen werden gerealiseerd: de niet-pluis-folder, dementievriendelijk zwemmen, het vermissingsproject, dementievriendelijke wandelingen, de EHBD-rugzakken in de bib, het praatcafé dementie, de lotgenotengroepen, het gecoördineerd overleg tussen specialisten en huisartsen, de uitrol van het FAZODEM-project, de cursus ‘Dementie en nu’ i.s.m. Orion ism PGN en CGG De Pont.

Voor de uitwerking van dit alles is er een concrete samenwerking met RECD Orion i.s.m. PGN en met de stad Mechelen. Daarnaast wordt de werking gedragen door een stuurgroep bestaande uit verschillende lokale zorgpartners.

Contactgegevens: Hilde De Weerdt via hilde.deweerdt@mechelen.be.

De Noorse organisatie Ageing & Health ondersteunt sinds enkele jaren ook kinderen waarvan een van de ouders dementie heeft. Dit onder de naam Meemo, waarvan een uiltje de mascotte is. Meemo wil kinderen en jongeren informeren en ondersteunen en doet dit op verschillende manieren. Vooreerst is er het filmpje waarin dementie aan kinderen uitgelegd wordt. Het bestaat intussen in verschillende talen. De Nederlandstalige versie vind je hier. Ook is er een website voor kinderen en een website voor jongeren, die getuigenissen en informatie bevatten. Elke zomer organiseert Ageing & Health een kamp waar kinderen jonger dan 18 jaar, samen met hun gezonde mama of papa kunnen aan deelnemen. Ze krijgen er informatie over dementie en over hun rechten, ontmoeten andere kinderen die zich in dezelfde situatie bevinden en kunnen zonder zorgen plezier maken. Het kamp wordt begeleid door dementie-experten, die de kinderen en hun ouder op elk moment kunnen bijstaan.

Contactgegevens: post@aldringoghelse.no.

De thuisbegeleiding dementie van Foton biedt een antwoord op de zoektocht van mensen met dementie en hun mantelzorgers om met dementie te leren leven. Dit gebeurt door gespecialiseerde dementieconsulenten in te zetten die zich exclusief in alle aspecten van dementie bekwamen en daardoor heel wat dementiespecifieke expertise verkrijgen. Gespecialiseerde psychosociale begeleiding omvat veel aspecten, gaande van het geven van passende informatie, gepaste communicatie- en omgangstips tot het deskundig, ondersteunend meegaan als een metgezel op de weg die mensen met elkaar afleggen. De ene keer is de consulent een aandachtige luisteraar, dan weer een inspirator of gids, een bruggenbouwer of een brenger van hoop. De positieve kijk op familierelaties en -dynamieken gaat uit van de verbindende krachten die in en tussen mensen aanwezig zijn. Een dementieconsulent heeft speciale aandacht voor de veranderingen in de relaties en de gewijzigde rolverdeling in gezinnen door de dementie. ʻOnze dementieconsulenten leggen verbinding met de persoon met dementie en de wijze waarop hij zijn ziekte beleeft en ermee omgaat. Ook met de mantelzorgers vindt afstemming plaats. Concreet gaat het voor het ene gezin om een paar gesprekken, voor het andere om een zeswekelijks contact of huisbezoek. Alles hangt af van de vragen en noden van elk concreet gezin waarmee we op weg gaan’, vertelt Hilde Delameillieure, coördinator van Foton.

De thuisbegeleiding staat niet op zichzelf maar kadert in een breed, open aanbod van gezinszorg, vrijwilligerszorg, ergotherapie aan huis. In het Fotonhuis is er een laagdrempelig onthaal en een ontmoetingsaanbod van muzieknamiddagen tot samen zingen in het fotonkoor. Men vindt er (h)erkenning en steun bij elkaar of men geniet in alle stilte van een lekker kopje troost. Je kan het documentatiecentrum bezoeken, een boek ter hand nemen, inkijken of ontlenen.

Contactgegevens : Hilde Delameillieure via hilde.delameillieure@familiezorg-wvl.be.

Het Odensehuis is een mensen-huis. Een inloop-, advies- en ontmoetingshuis in het hartje van Amsterdam waar mensen met beginnende dementie samen de dag doorbrengen. Je hebt op zich geen diagnose of doorverwijzing nodig om hier binnen te stappen. Iedereen is er welkom. Het Odensehuis wil mensen met dementie zo lang mogelijk, met ondersteuning van mantelzorgers, familie en vrienden, zelfstandig laten functioneren en zoveel mogelijk nog aan de samenleving laten deelnemen. Telkens vertrekken de medewerkers en vrijwilligers vanuit de talenten en wensen van de bezoekers. Er zijn creatieve workshops, bewegingsactiviteiten, uitstapjes in de buurt, zoals de moestuin onderhouden, hooien en appels plukken. Er is het Odensekoor, de jazzband en de wandelclub. Ook zijn er mantelzorgpauzes, waarbij zeven bezoekers met dementie met twee begeleiders vijf dagen op vakantie gaan naar een boerderij in Noord-Holland. Regels zijn er wel, maar alles gaat in goed overleg tussen mensen met dementie, mantelzorgers, vrijwilligers en de coördinator. Alles gebeurt spontaan en op maat van wie er die dag is. Het Odensehuis is succesvol omdat het rekening houdt met alle betrokkenen. Mantelzorgers zijn ook vertegenwoordigd in het bestuur van de organisatie. Het Odensehuis is open. Iedereen kan in- en uitlopen. De buurt kijkt mee of mensen niet gaan (ver)dwalen. Vaak worden mensen die de weg niet meer weten door oplettende buren teruggebracht. Een van de succesfactoren van het Odensehuis is de verbinding: iedereen die betrokken is bij een persoon met dementie is welkom. Zo kan je in het Odensehuis de pastor, de huisarts, de wijkverpleegkundige en kleinkinderen maar ook de wettelijk vertegenwoordiger tegenkomen naast de partner, de buurvrouw en de kinderen. De initiatiefnemers haalden de mosterd in Denemarken, waar in de stad Odense een gelijkaardig centrum bestond. Intussen telt ook Nederland al 23 Odensehuizen.

Contactgegevens: www.odensehuis.nl.

Opmaat is een multidisciplinair zorgtraject op maat, ter ondersteuning van personen met dementie die nog thuis wonen, gecoördineerd door een casemanager. Het is gegroeid vanuit de vraag van personen met dementie naar een meer gediversifieerd en geïntegreerd aanbod. Opmaat stelt daarom een trajectbegeleider aan die de situatie van dichtbij opvolgt en ervoor zorgt dat formele en informele zorgactoren goed samenwerken. Het project wil vooral de levenskwaliteit van alle betrokkenen optimaliseren. Het zet daarom onder andere in op overgangsconcepten tussen thuiszorg en residentiële zorg, zoals dag- en nachtzorg, palliatieve begeleiding en kortverblijf.

Het is de casemanager die de coördinerende, verbindende en bemiddelende regietaak op zich neemt. In het intakegesprek beluistert hij de hulpvraag en geeft een zo genuanceerd mogelijk antwoord met als doel dat de persoon met dementie zo lang mogelijk goed omgeven thuis kan leven en wonen. Hij ontmoet de families bij hen thuis en blijft telefonisch en via mail in contact. Hij vormt kleine operationele netwerken van formele en informele zorgverleners rond de persoon met dementie. Ook organiseert hij de familiegesprekken, maakt de brug met de bredere lokale omgeving en deelt zijn expertise rond dementie.

Ook de huisarts neemt een sleutelpositie in: van een initiële signalerende rol over de nood aan begeleiding in de thuissituatie tot het bespreken van residentiële opvang en het levenseinde. Hij is deel van het team.

Opmaat is een zorgvernieuwingsproject dat inzet op ontschotting. Op die manier wordt iemands hulpvraag zo adequaat mogelijk en door de meest aangewezen zorgaanbieder beantwoord. Zes keer per jaar organiseert Opmaat intervisie voor partners en mantelzorgers. Zo’n sessie duurt drie uur en wordt professioneel begeleid door een externe coach. Ook de professionele en vrijwillige hulpverlening krijgen elke twee maanden intervisie.

Contactgegevens: opmaat@perrekes.be.

Wie in AZ Maria Middelares de diagnose dementie krijgt, wordt samen met zijn mantelzorgers doorverwezen naar het educatieve rehabilitatieprogramma Cognufit! Dit is een reeks van vier bijeenkomsten waarin mensen met dementie gestimuleerd worden om te bewegen en hun hersenen fit te houden. Er worden ook hulpmiddelen voorgesteld en geheugensteuntjes aangeleerd, er zijn relaxatieoefeningen, er is een huisbezoek indien gewenst … De begeleider staat in contact met de (huis)arts en blijft een aanspreekpunt voor de patiënt, ook na afloop van het programma.

Voor de mantelzorgers is er het psycho-eductieprogramma Dementie en nU, dat wordt aangeboden door een dementiecoach. Die treedt op als zorgcoördinator voor de patiënt zelf, maar ook voor de mantelzorger. Het ziekenhuis organiseert daarnaast ook informatiesessies voor mantelzorgers over thema’s als hygiëne, zelfzorg, medicatiegebruik, communicatie en omgang, veiligheid, draaglast, draagkracht, grenzen bepalen …

Contactgegevens: cognufit@azmmsj.be en DementieEnNu@azmmsj.be

Elder, het ouderenteam van het CGG in Brussel, merkte gevoelens van angst, verdriet en kwaadheid tijdens groepsgesprekken voor nieuwe bewoners in woonzorgcentra. ‘We wisten al dat een verandering van omgeving een verhoogd risico om een depressie te ontwikkelen met zich meedraagt. Daarom ontwikkelden we het levensthema’s-ganzenbord. We komen samen in een groep van vier tot zes mensen die maximaal twaalf maanden geleden naar het woonzorgcentrum verhuisden. Tien weken lang maken we samen een life review. Deze werkwijze is geschikt voor personen met lichte tot matige dementie’, vertelt Robbie Dumoulin.

Het ganzenbord bevat levensthema’s. Belangrijke levensfasen en -gebeurtenissen worden besproken en deelnemers krijgen de kans om terug te blikken op hun leven en onverwerkte gebeurtenissen alsnog een plaats te geven. Het woonzorgcentrum selecteert bewoners die hier baat bij zouden kunnen hebben, waarna Elder bij elk van hen langsgaat voor een individuele screening.

‘Hindernissen ondervinden we door mensen die in het individuele gesprek geschikt leken maar tijdens een groepsgesprek niet aan bod komen, geagiteerd raken, de groep storen of er zelf niets aan hebben. Bij de meeste deelnemers zien we echter dat zij met behulp van de gespreksleider en de groep hun beleving kunnen uiten en dat dit hun gevoel van eigenwaarde en zelfs hun sociale contacten bevordert. We zien bewoners na enkele deelnames hun korte- en langetermijngeheugen activeren, hun levensloopervaringen levendig houden en zo handvatten vinden om verlieservaringen te kaderen. Uiteindelijk slagen ze er zo in om de mate van hun depressiviteit te verminderen.’

Belangrijke factoren zijn hier een vast en rustig lokaal, aandacht voor de (liefst vaste) opstelling waarin de deelnemers zitten en de mogelijkheid voor een tas koffie of thee.

Tijdens de groepsgesprekken zijn er naast de gespreksleider ook een levensverhaalschrijver van Elder en een medewerker van het woonzorgcentrum aanwezig. Zo kan er ingespeeld worden op deelnemers die een moeilijk moment hebben of op onverwachte situaties zonder dat dit de groepsdynamiek verstoort. De levensverhaalschrijver maakt van alle verhalen een individueel levensboek per bewoner. Op die manier wordt het verhaal aan elk van hen teruggegeven.

Contactgegevens: broes@dementie.be.