Recensie
Gewonnen jaren: heldere inzichten over hoe wij ouder worden
Dorly Deeg
Uitgeverij Ambo|Anthos, 2019, 334 blz.
ISBN: 978 90 26338021
We leven gemiddeld langer dan vorige generaties en langer in goede gezondheid. Maar ouder worden doen we toch, jaar na jaar. Dat heeft zo zijn gevolgen. Dorly Deeg was van 1991 tot 2015 coördinator van het langdurige LASA-onderzoek naar veroudering en publiceerde recent in een vlot leesbaar boek een samenvatting van de resultaten: ‘Gewonnen jaren’.
Sinds 1991 lopen er in Nederland een aantal langdurige onderzoeken naar ouder worden, zoals MAAS (Maastricht Aging Study) en ERGO. Het bekendste onderzoek is wellicht het LASA-onderzoek (Longitudinal Aging Study Amsterdam). In elk van deze onderzoeken worden dezelfde 55+ inwoners decennia na elkaar gevolgd en om de paar jaar bevraagd en medisch onderzocht, onder meer met een geheugentest. Dat levert natuurlijk een schat aan informatie op die terug te vinden is in honderden wetenschappelijke artikelen en proefschriften. Daar je weg in vinden vraagt helaas veel meer tijd dan de meesten van ons beschikbaar hebben. Daarom is dit boek meer dan welkom.
Net als in het LASA-onderzoek komen in het boek vier aspecten van ouder worden aan bod: het lichamelijk functioneren, het cognitief functioneren, het sociaal functioneren en het emotioneel functioneren. Daarnaast staat de auteur nog stil bij algemene demografische ontwikkelingen en de relatie tussen samenleving en ouder worden (zoals de steeds veranderende technologie). Elk deel laat zich goed apart lezen, zonder dat je de voorgaande moet doorgenomen hebben.
Voor onze sector is natuurlijk het hoofdstuk over het cognitief functioneren het belangrijkste. Daarin besteedt de auteur niet specifiek aandacht aan dementie, maar wel algemener aan welke cognitieve functies veranderen bij het ouder worden, welke factoren dat proces versnellen of vertragen, hoe je plezier houdt in het leven en of dit alles voor de huidige generatie vergelijkbaar verloopt als bij de vorige generatie. Op 40 pagina’s ben je zo mee met veroudering en ons denkvermogen. En dat brengt slecht, boeiend en goed nieuws met zich mee.
Slecht nieuws: uit onder meer het LASA-onderzoek blijkt dat je woordenschat en nog meer de snelheid van informatieverwerking vanaf de leeftijd van 55 begint af te nemen. Dat is even slikken als die leeftijd al enkele jaren achter je ligt! Boeiend is de informatie over de rol van dromen. Je weet bij het ontwaken zelden wat je gedroomd hebt, maar ze zijn erg belangrijk in het verwerken van informatie en de borging daarvan in het langetermijngeheugen. Goed en voldoende slaap is daarom nodig. Goed nieuws zit dan weer in het hoofdstuk over factoren die het cognitief functioneren kunnen bevorderen, zoals een gezonde leefstijl en sociale betrokkenheid. Deze maand kwam het internationale Global Council on Brain Health nog met een rapport daarover: wat goed is voor het hart, is goed voor de hersenen en verlaagt het risico op dementie. We hebben het al eerder gezegd en we zullen het blijven herhalen!
Jan Steyaert, PhD
wetenschappelijk medewerker
Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw
jan.steyaert@dementie.be