COVID-19 en woonzorgcentra: de grootte en de organisatievorm doen ertoe!
Woonzorgcentra die werken met kleinere leefgroepen die vaste zorgteams hebben, tellen opmerkelijk minder personen die door COVID-19 zijn besmet geweest of hierdoor zijn overleden. Dat geldt niet enkel voor de bewoners, maar ook voor de medewerkers. Tot dat besluit komen onderzoekers van KU Leuven en de Nederlandse Radboud Universiteit die hierover onderzoek deden in het kader van het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin.
In opdracht van Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Hilde Crevits en in samenwerking met verschillende middenveldorganisaties (werkgeverskoepels, vakbonden, ouderenzorgorganisaties en ook het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen) polsten de onderzoekers naar de organisatiestructuur van woonzorgcentra en naar hun dienst- en zorgverlening voor en tijdens de coronacrisis. In totaal vulden 318 directies van woonzorgcentra de bevraging in. Die data werden naast de COVID-19 data van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid gelegd.
“De resultaten zijn helder”, zegt universitair docent Lander Vermeerbergen (KU Leuven/Radboud Universiteit). “We hadden een effect verwacht, maar de duidelijkheid van de cijfers verbaasde ons.” Vier arbeidsorganisatorische kenmerken hangen samen met minder COVID-19 besmettingen: de grootte van de leefgroep, de grootte van de vestiging, de breedte van de taakpakketten van medewerkers en tenslotte: de wijze waarop zorgteams zijn samengesteld en toegewezen aan leefgroepen.
“In woonzorgcentra met enkel leefgroepen kleiner dan 17 bewoners is er een gemiddeld aandeel van 17.5% besmetting geweest, in woonzorgcentra met grote leefgroepen van meer dan 32 bewoners was dit 27.5%”, zegt onderzoekster Eveline Teppers (HIVA-KU Leuven). “Het aantal bewoners dat o.w.v. COVID-19 is overleden is respectievelijk 2.5% en 5.1%.” Onderstaande figuren tonen meer informatie.
Maar ook het takenpakket van medewerkers en de grootte van de vestiging van woonzorgcentra is cruciaal. Prof. Geert Van Hootegem (KU Leuven): “Het onderzoek toont aan dat in woonzorgcentra met vaste multidisciplinaire zorgteams per leefgroep minder besmettingen zijn geweest dan bij woonzorgcentra die werken met mono- of multidisciplinaire zorgteams voor meerdere leefgroepen.”
Tegelijk toont dit onderzoek dat een aanpak met kleinere leefgroepen en vaste multidisciplinaire teams voor een huiselijkere sfeer zorgt in tijden van een pandemie. Al wogen de Covid-beperkingen uiteraard ook hier door. Huiselijke gewoontes zoals het bereiden van maaltijden in de huiskamer en het doen van de was in de woning kwamen weinig voor in COVID-19 tijden.
Eerder onderzoek verricht door de onderzoekers toonde reeds een verhoogde werkbaarheid van de job van het zorgpersoneel in zulke zorgsettings. Veel woonzorgcentra hebben daar tijdens de coronacrisis ook al op ingespeeld en hebben tijdens de eerste golven van de pandemie indrukwekkende organisatorische veranderingen doorgevoerd. In het onderzoek zegt 80% van de directies te hebben gewerkt met vaste teams per leefgroep. 40% zegt de leefgroepen kleiner te hebben gemaakt. Maar, het merendeel geeft aan dit slechts tijdelijk te hebben toegepast.
Vanuit het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen wordt ook gewezen op het belang van kleine en genormaliseerde woonplekken voor mensen met dementie. “Ze sluiten aan bij de natuurlijke omgeving en bij het reilen en zeilen van elke dag en bij wat mensen met dementie zelf willen: nabije en afgestemde zorg”, zegt directeur Jurn Verschraegen. “Belangrijk om deze inzichten mee te nemen naar de overheid en naar zorgorganisaties die nadenken over hoe zij in deze uitdagende tijden kwaliteitsvolle persoonsgerichte zorg willen aanbieden.”
Covid-19 en innovatief organiseren in woonzorgcentra: kan de arbeidsorganisatie verschillen in besmettingen, hospitalisaties en sterfgevallen van Covid-19 verklaren?
Promotor: Prof. dr. Geert Van Hootegem1 Copromotor: Dr. Lander Vermeerbergen2,1 Onderzoekers: Dr. Eveline Teppers1
(1 HIVA – Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving ² Faculteit der Managementwetenschappen – Radboud Universiteit)
Lees ook: Dementiezorg in tijden van corona