Omgaan met mensen met dementie thuis: enkele tips voor tijdens de isolatieperiode ten gevolge van het coronavirus
Omgaan met mensen met dementie is sowieso een uitdaging en in tijden van deze pandemie nog meer. We merken dat tips en adviezen zeer gevraagd zijn zowel door professionals als door mantelzorgers. Die tips willen we ook geven maar het effect op de persoon zelf kan erg verschillen.
Wat voor de een ‘werkt’, is voor iemand anders tegenaangewezen. Daarom zijn het eerder suggesties waarvan we weten dat die benaderingswijze succesvol kan zijn. Steeds dient gezocht te worden naar de werkwijze die het meest aansluit bij de belevingswereld van iemand met dementie.
Heb jij een tip die anderen misschien kan helpen en die ontbreekt in ons lijstje? Laat het ons weten op info@dementie.be.
Contact is onontbeerlijk: gratis videobellen
Omdat na verloop van tijd het isolement kan doorwegen en communicatie belangrijk blijft, zocht de ploeg achter Team Scheire naar een oplossing zonder dat je Skype of WhatsApp moet gaan installeren. Met het ingeven van drie woorden maak je al je eigen praatbox. Het is helemaal gratis en zal buiten coronatijden ook nog van pas komen. De meeste telecomproviders hebben, gelet op het verwachte grotere dataverbruik hun bundels aangepast, daar hoef je je weinig zorgen om te maken. Je kan zelf zo’n praatbox erg snel opzetten met je familie, vrienden, … Dit doe je via deze link.
Via Hoplr, het private sociale netwerk voor je buurt, kan je virtueel in contact staan met je buren.
“Ik belde vorige week naar mijn grootmoeder met dementie en stelde haar met bezorgde ondertoon de vraag of ze het niet al te erg vindt om geen bezoek te krijgen. Haar antwoord was even verrassend als kordaat: ‘maar neen’, zei ze. Het lijkt er op dat ook mensen met dementie die heel wat hebben meegemaakt in hun leven, sterk kunnen zijn. Ook daar mogen we op berusten.” (Sabine, kleindochter)
Vaste dagstructuur belangrijk – opmaak van een dagschema
Het opmaken van een vaste dagstructuur of dagschema biedt houvast. Je kan dat doen met de persoon met dementie zelf en zichtbaar maken met bijvoorbeeld pictogrammen of foto’s voor zover die voldoende herkenbaar zijn. Het dagschema kan je opmaken voor enkele dagen en dan opnieuw … Wat kan je doen en wat geeft wat structuur?
– tafel dekken en afruimen: stap voor stap werken: eerst borden bij elke stoel zetten, dan de vorken, daarna de messen: geef slechts één boodschap tegelijk en bevestig positief als het goed loopt. Als het niet meteen lukt maak je er geen drama van;
– hulp bij de voorbereiding van de maaltijd: groenten, aardappelen schillen, appels raspen, fruit in stukjes laten snijden voor fruitsalade;
– de vaat doen: stuk voor stuk, niet alles tegelijk. Niet iedereen kan lang aan een aanrecht staan: gebruik dan een lagere vaste kruk met een teil erop. Leg een vaathanddoek erbij om de afgedroogde vaat op te zetten, samen sorteren van de vaat;
– vouwen van de was, bvb. tafelkleed, zakdoeken, handdoeken, …
– planten in huis water geven
– samen fotoalbums bekijken, of samen vertellen over iets uit het verleden dat aangenaam was.
Samen koken
Samen de maaltijd bereiden is vaak een gezellig gebeuren. Maak samen het lievelingsgerecht van de persoon en laat de persoon volgens zijn mogelijkheden meehelpen. De heerlijke geuren die zich verspreiden stimuleren nog eens extra de zintuigen. Enkele ideeën om samen te maken: verse soep met balletjes, verse appelmoes, koekjes bakken, brood bakken, broodpudding, rijstpap, fruitsalade, confituur, …
Huishoudelijke klusjes
In huis zijn er wel altijd tal van kleine en grotere klussen die vaak worden uitgesteld. Misschien is het nu wel het moment om er werk van te maken. Je kan bvb. samen de kasten opruimen. Dan kom je dikwijls terug zaken tegen waarvan je het bestaan zelfs niet meer wist, dat geeft dan weer nieuwe gespreksstof.
Lichamelijke verzorging
Heel wat mensen kunnen erg genieten van een verwenmomentje. Denk hierbij aan een rustgevende hand- of voetmassage, voetbad met toevoeging van etherische olie (bvb. lavendel) om tot ontspanning te komen. Een manicure/pedicure eventueel gepaard gaand met het lakken van de nagels. Het verwenmoment kan samengaan met rustgevende relaxatiemuziek (bijvoorbeeld natuurgeluiden).
De favoriete muziek van je naaste met dementie beluisteren
Je kan de radio opzetten op radio Nostalgie of de televisie op Ment zetten (hou het wel leefbaar, ook voor jezelf).
Of misschien heb je zelf nog CD’s liggen die je eens uit de kast kan halen en samen beluisteren of samen meezingen. Elke donderdagochtend kan je samen zingen bij Radio 1 in het programma ‘We zullen doorgaan’. Elke week wordt er een nieuw meezinglied gekozen.
Ook het beluisteren van langspeelplaten is een leuk tijdverdrijf. Er kan meegezongen of mee gedanst worden.
Muziek beluisteren is ook mogelijk door gebruik te maken van een afspeellijst (playlist) in Spotify. Je kan een gratis account aanmaken op www.spotify.com en nadien maak je een afspeellijst met aangepaste muziek waar de persoon met dementie graag naar luistert of zoek je zo’n lijst in Spotify zelf. Dat kan op muziekgenre. Beluisteren zonder abonnement kan, maar je wordt dan wel om de twintig minuten onderbroken door publiciteit. Met wat geluk kan je voor drie maanden profiteren van een gratis kennismaking met het betalende Spotify premium.
Bekijken van bekende televisieseries en films
Samen kijken naar (oude) bekende series en films van vroeger kan een aangename bezigheid zijn. Denk maar aan series als ‘Het kleine huis op de prairie’, ‘Schipper naast Mathilde’, Gaston en Leo, Lili en Marleen, … Neem zeker eens hier een kijkje. We verwijzen ook graag naar series van vroeger via eclips TV of CAZ 2. Sommige mensen met dementie kijken ook heel graag naar National Geographic of natuurbeelden via YouTube.
Creatief bezig zijn
Er zijn heel wat mogelijkheden om op een creatieve manier bezig te zijn:
– Zet een paasboom en versier deze met lintjes, belletjes, eitjes en andere kleine prullaria. In de paasboom kan je ook wensen hangen voor je vrienden en familieleden.
– Eenvoudige handwerkjes zoals knopen aannaaien, breien, haken, kruisjessteek.
– Maak samen een voelschort, voeldeken of voelkussen op maat van de persoon.
– Kleien en boetseren kan makkelijk met FIMO-klei. Op Pinterest vind je heel wat leuke ideeën.
– Tekenen en schilderen of het verzenden van natuurkaartjes.
– Je kan ook meedoen aan de ‘beertjesactie’, eentje achter het raam zetten is prettig en zorgt voor extra contact. Een knuffelbeer of een ander voorwerp (zonder dat het kinderachtig wordt) als houvast kan op zich een belangrijk verschil maken.
– Vraag aan vrienden of kennissen of ze af en toe een kaartje, brief, tekening, gedicht willen sturen. Het gevoel iets te ontvangen dat persoonlijk is, schept verbinding.
– Schrijf samen een brief of een kaartje naar familieleden of vrienden. Met de app van Bpost kan je nu gratis kaartjes versturen. De kaartjes kan je ook samen zelf maken door in tijdschriften leuke afbeeldingen te zoeken en uit te knippen. Ook met knopen kan je hele leuke kaartjes maken. Op Pinterest kan je opnieuw terecht voor heel wat leuke ideeën om zelf kaartjes te maken.
– Maak samen een mooi (lente)bloemstuk om op tafel te zetten. Op die manier fleur je de leefruimte op en breng je de lente in huis.
– Maak samen met de persoon met dementie een levenskader (dit is eigenlijk het levensverhaal in één oogopslag in de vorm van een schilderij). Dit maak je met een canvasdoek waarop je, voor de persoon, belangrijke foto’s kleeft. Bij iedere foto noteer je wie er op de foto staat en je noteert tevens een korte anekdote. Je kan er ook een brief, kaartje, gedicht in verwerken. Ook (kleine) voorwerpen (die een speciale betekenis hebben voor de persoon) kan je gebruiken om de kader te personaliseren (bvb. Paternoster, trouwboekje, ketting). Deze kader wordt in het zicht van de persoon opgehangen.
Gezelschapsspelen
Ook het maken van gemakkelijke puzzels of het spelen van gezelschapsspelen kan prettig zijn. Het kan soms aangewezen zijn om het gezelschapsspel te vereenvoudigen (bv. Het spel ‘Mens erger je niet’ spelen met slechts één pion). Denk ook aan vertrouwde spelvormen zoals kaarten, pitjesbak, ganzenbord, domino, …
(Samen) lezen
Lezen kan voor personen met dementie soms moeilijker gaan dan voorheen, mits de nodige aanpassingen blijft dit echter vaak nog mogelijk. Aangepaste boeken met kortere teksten en duidelijke (grotere) lettertypes kunnen ervoor zorgen dat lezen mogelijk blijft. Boeken met kortverhalen, gedichten of beeldboeken doen minder een beroep op het falende geheugen. Indien je zelf niet meer kan lezen, dan kan samen lezen of voorlezen. Er bestaan eveneens luisterboeken. Of je kan luisteren naar een podcast-verhaal. Ook samen in tijdschriften kijken kan heel wat (nieuwe) gespreksstof geven. Je kan ook samen een levensboek maken met herinneringen aan vroeger.
Een virtueel museumbezoek
Bekijk thuis vanuit je zetel prachtige kunstwerken in verschillende musea.
Klik hier voor een handige bundeling van de collecties van verschillende musea.
Hang samen een wit laken buiten ter ondersteuning van alle zorgverleners
Een wit laken kan je samen beschilderen bvb. met een hart in het midden en met rondom de contouren van je hand(en) opgevuld met verf. Het laken hoeft niet in één keer ‘af’ te zijn. Elke dag kan je een tekening of een afbeelding erbij opzetten. En je kan samen met je partner of je familielid/leden (elke avond) om 20 uur in de deuropening gaan staan of op jouw balkon en applaudisseren. Leg telkens goed uit waarom je dit doet.
Dienstverlening en lotgenotencontact
Je kan een dienst voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg opbellen naar mogelijkheden voor zorg en ondersteuning thuis evenals een dienst voor thuisverpleging. Zij worden waarschijnlijk overbevraagd omdat de nood nu hoog is, zeker nu mensen geen beroep meer kunnen doen op dagverzorgingscentra. Maar mogelijk kan een dienst voor gezinszorg nog nabijheid bieden. Via de 0800 15 225-lijn van de Alzheimer Liga Vlaanderen kan je in contact komen met lotgenoten.
Ook de medewerkers van de expertisecentra dementie blijven telefonisch bereikbaar als je nood hebt aan een babbel, ondersteuning of advies.
Listminut matcht vrijwillige dienstverleners met personen uit risicogroepen en mensen actief in de medische of voedingssector voor het uitvoeren van allerlei noodzakelijke diensten zoals boodschappen doen. Wie hulp nodig heeft of iemand kent die hulp kan gebruiken, kan hier een vraag insturen.
Wat doe je met de nieuwsberichten over corona?
Zorg ervoor dat je niet de hele dag naar nieuwsberichten luistert en laat je informeren door officiële kanalen zoals deze website. Wil je je naaste uitleggen wat er aan de hand is, dan kan dat met informatie op www.wablieft.be
Iemand met dementie kan nog goed aanvoelen dat je gespannen rondloopt en mogelijk kan die dat ook zien aan je non-verbaal gedrag. Jouw gevoelens van onrust en angst kunnen zich overplaatsen op je naaste. Stel je naaste zoveel als mogelijk gerust. Van belang is dat je de dag zo ‘normaal’ mogelijk doorbrengt en dat je ervoor oplet welke informatie je deelt met de persoon met dementie. Je zorgen kan je via de praatbox met lotgenoten delen, maar ook Tele Onthaal (tel 106) en de Alzheimer Liga Vlaanderen kan je telefonisch bereiken. Je vindt er een luisterend oor.
Blijf in beweging
Als het goed weer is (lente!), probeer dan zeker eens met je naaste buiten te gaan: een kleine wandeling in de eigen tuin of in de omgeving kan de nodige stress kanaliseren. Blijf wel ver genoeg van anderen en mijd drukke plekken zoals parken of rivierdijken.
Als je geen tuin hebt, maar een balkon, kan je daar de planten water geven of een kleine moestuin klaarmaken. Lukt dat niet, vul dan enkele flessen met water en gebruik ze als halters. Doe de beweging voor of doe ze samen met je naaste. Het Nederlandse kenniscentrum Sport en Bewegen reikt je ook de nodige inspiratie aan. Op YouTube vind je ook zitgymnastiek van Cordaan. Dit zijn eenvoudige en rustige manieren om te bewegen vanop je stoel of in je rolwagen.
Zorg ook voor jezelf
Plan ook je eetmomenten en haal tijdig boodschappen in huis (of bestel ze online of via een vrijwillige boodschappendienst van de gemeente). Mensen kunnen wel nog genieten van een aperitief: maak van de maaltijden een gezellig moment. Drie weken lijkt overzienbaar maar is niet ‘eventjes’. Vergeet niet te genieten van dat extra kopje koffie of thee samen of om wat langer te tafelen als dat mogelijk is. Zorgen voor jezelf betekent ook mild zijn voor jezelf! Soms zullen er momenten zijn dat het thuis echt niet lukt, zelfs met de beste ondersteuning en adviezen. Voel je als mantelzorger niet schuldig en wees dus niet te streng voor jezelf.
Hulpmiddelen
Kijk zeker ook even op www.hulpmiddelenbijdementie.be. Via deze website willen we onafhankelijke informatie geven over handige producten die het dagelijks leven makkelijker maken voor personen met dementie en hun mantelzorgers.
Tenslotte: ook het weekblad Libelle plaatste een aantal van deze tips op haar website.
Deze info kwam tot stand in samenwerking met de regionale expertisecentra dementie.