Vergrijzing – Leeftijdsvriendelijke steden en gemeenten (schriftelijke vraag van Griet Coppé aan minister Jo Vandeurzen) – nr. 120 (2015-2016)
De beleidsnota Welzijn, Volksgezondheid en Gezin 2014-2019 vermeldt: “We bouwen het Vlaams ouderenbeleid verder uit in samenspraak met andere beleidsdomeinen. De participatie, ontplooiing en ontwikkeling van alle ouderen, zowel individueel als in collectief verband, het actief en gezond ouder worden en het stimuleren van een leeftijdsvriendelijke omgeving vormen daarbij belangrijke parameters.”
Uit de bevolkingsprognoses van de Studiedienst van de Vlaamse Regering blijkt dat het aantal 65-plussers in alle steden en gemeenten de komende tien jaar zal toenemen. De vermaatschappelijking van de zorg stimuleert ouderen om zo lang mogelijk thuis te wonen. Dit vergt ook aanpassingen aan de omgeving. Voetpaden zijn niet altijd toegankelijk voor een rolstoel; handelszaken, zorgdiensten en ontspanningsmogelijkheden dienen nabij te zijn; voldoende zitbanken stimuleren het wandelen en het sociaal contact.
1. Welke initiatieven worden door Vlaanderen genomen om leeftijdsvriendelijke steden/gemeenten te stimuleren?
2. Hoe worden steden/gemeenten aangemoedigd om de infrastructuur aan te passen aan de vergrijzing?
3. Vinden er in dit kader bepaalde proefprojecten plaats? Zo ja, graag enige duiding omtrent opzet, timing, vrijgemaakte middelen, …
Antwoord
1. Zoals in het Vlaams regeerakkoord is opgenomen werken we aan een inclusief Vlaanderen dat actief en gezond ouder worden en leeftijdsvriendelijke omgevingen stimuleert. We bouwen het Vlaams ouderenbeleid verder uit in samenspraak met andere beleidsdomeinen. De participatie, ontplooiing en ontwikkeling van alle ouderen, zowel individueel als in collectief verband, het actief en gezond ouder worden en het stimuleren van een leeftijdsvriendelijke omgeving vormen daarbij belangrijke parameters. In uitvoering van het decreet houdende de stimulering van een inclusief Vlaams ouderenbeleid en de beleidsparticipatie van ouderen werken we momenteel aan de opmaak van het ouderenbeleidsplan 2015-2019. Het plan dynamiseert de verschillende beleidsdomeinen om een leeftijdsvriendelijk Vlaanderen uit te bouwen waarin ouderen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven en actief kunnen deelnemen aan de samenleving. In overleg met de Vlaamse ouderenraad zijn de thema’s van dit plan geselecteerd. Wonen is één van de thema’s. Binnen het thema wonen is “levensloopbestendig wonen” opgenomen waaronder het aanpasbaar wonen en toegankelijke woonomgeving behoort.
In uitvoering van hetzelfde decreet zijn dit jaar bij besluit van de Vlaamse regering zowel de vzw Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten als de vzw Vlaamse ouderenraad als relevante partnerorganisatie erkend. Het verder uitwerken en stimuleren van leeftijdsvriendelijke gemeenten wordt in de beheersovereenkomst met beide partnerorganisaties opgenomen. Men zal hierbij verder kunnen bouwen op reeds genomen initiatieven. Zo heeft bijvoorbeeld de Vlaamse ouderenraad in 2013 een campagne gelanceerd tijdens de ouderenweek. Op basis van het door de Wereldgezondheidsorganisatie in kaart gebrachte concept stimuleerde de Vlaamse ouderenraad om lokaal in dienstencentra, verenigingen en ouderenraden met de leeftijdsvriendelijke gemeente aan de slag te gaan. De ontwikkelde brochure “Leeftijdsvriendelijke gemeenten: een hefboom voor actief ouder worden” is hierbij ondersteunend. De Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten heeft als erkende partnerorganisatie de voorbije jaren onder andere het concept “dementievriendelijke gemeente“ mee vorm gegeven. Dit gebeurde mee met steun van de Koning Boudewijnstichting en met medewerking van het expertisecentrum dementie Vlaanderen en de Alzheimer Liga Vlaanderen. De inspirerende gids en de ontwikkelde handleiding “dementievriendelijke gemeente” zijn hiervoor een ondersteuning. Dementievriendelijke gemeente is een verbijzondering van het concept “leeftijdsvriendelijke gemeente”.
Momenteel is het traject lopende om het dementieplan Vlaanderen te actualiseren. De aandacht voor een dementievriendelijke gemeente is onderdeel van dit plan.
2. Het aanpassen van infrastructuur aan de vergrijzing in de gemeenten valt onder de bevoegdheid van minister Homans, bevoegd voor het woonbeleid en gelijke kansen, en onder de bevoegdheid van minister Schauvliege, bevoegd voor ruimtelijke ordening.
Zoals beschreven ondersteunen de erkende partnerorganisaties lokale initiatieven binnen het concept “leeftijdsvriendelijke gemeente”.
3. Naast de lokale initiatieven dragen volgende voorbeelden van projecten bij tot uitwerking van leeftijdsvriendelijke gemeente: ? de bekroning van 5 pilootprojecten zorg in het kader van het hierboven vermelde protocol met de Vlaamse bouwmeester. Ze staan beschreven op de site http://www.vlaamsbouwmeester.be/nl/subsite/onzichtbare-zorg; ? het infopunt “De zilveren sleutel” – www.dezilverensleutel.be. Dit door Vlaanderen gesteunde initiatief ondersteunt zowel ouderen, hun familie dienstverleners en beleidsmakers om het langer thuis wonen mogelijk te maken; ? IWT proeftuin Ageing in Place, Aalst Project “de integrale ouderentoets” Doelstelling van deze proeftuin is nagaan in welke mate de infrastructuur en de dienstverlening van de verschillende beleidsdomeinen van het stadsbestuur rekening houden met ouderen. Men wil met de resultaten o.a. mogelijk maken dat ouderen (als dan niet zorgbehoevend) die thuis wonen toegang hebben tot het publieke leven, er zorgvragen voorkomen worden door preventie van ongevallen in de nabije woonomgeving en bij gebruik van publieke ruimte, de toegankelijkheid van de openbare diensten garanderen ook voor de sociaal zwakkere doelgroepen en het maximaal betrekken van ouderen bij het openbare leven.